روش های کلی مطالعه
آیا تا‌كنون به این موضوع فكر كرده‌اید كه هنگام مطالعه از چه روشی استفاده می‌كنید؟ یك روش مطالعه صحیح و اصولی می‌تواند بسیاری از مشكلات تحصیلی را از بین ببرد. بررسی‌های به‌عمل آمده گویای آن است كه افرادی كه در زمینه تحصیل موفق بوده‌اند، روش صحیحی برای مطالعه داشتند. یادگیری مساله‌ای است كه در سراسر طول زندگی انسان به‌ویژه در دوران دانش‌آموزی و دانشجویی اهمیت زیادی دارد. چرا كه دانش‌آموزان و دانشجویان همیشه در معرض امتحان و آزمون قرار دارند و موفقیت در آن آرزوی بزرگشان است.
شاید به افرادی برخورده باشید كه می‌گویند: همه كتاب‌ها و جزوه‌ها را می‌خوانم، اما موقع امتحان آنها را فراموش می‌كنم، یا من استعداد درس خواندن را ندارم، چون با اینكه همه مطالب را می‌خوانم اما همیشه نمراتم پایین است و یا... بسیاری از اینگونه مشكلات به نداشتن یك روش صحیح برای مطالعه باز می‌گردد.
عده‌ای فقط به حفظ كردن مطالب اكتفا می‌كنند، به‌طوری كه یادگیری معنا و مفاهیم را از نظر دور می‌دارند. این امر موجب فراموش شدن مطالب بعد از مدتی می‌شود، در واقع آنچه اهمیت دارد یادگیری معنا و مفهوم است، چیزی كه نمی‌توانیم و نباید از آن دور باشیم.
برای آنكه مطلبی كاملا آموخته شده و با اندوخته‌های پیشین پیوند یابد، باید حتما معنا داشته باشد، در این صورت احتمال یادگیری بیشتر و احتمال فراموشی كمتر خواهد شد. بنابراین قبل از اینكه خود را محكوم كنیم به نداشتن استعداد درس خواندن، كمبود هوش، كمبود علاقه، عدم توانایی و سایر موارد بهتر است نواقص خود را در مطالعه كردن بیابیم و به اصلاح به آنها بپردازیم. در این صورت به لذت درس خواندن پی خواهیم برد. اولین قدم در این راستا آن است با اندكی تفكر عادت‌های نامطلوب خود را در مطالعه یافته و سپس عادت‌های مطلوب جایگزین آن گردد.
برای تغییر عادات مطالعه مراحل زیر را باید در نظر گرفت:
1 - آگاهی درباره موضوع
2 - علاقه
3 - ارزیابی (ارزیابی اطلاعات به‌دست آمده با در نظر گرفتن موقعیت‌های موجود)
4 - آزمایش (بكار بستن فكر)
5 - مطابقت خود با فكر تازه و اختیار و قبول آن
انواع روش‌های مطالعه :
الف - روش پس ختام
این روش یكی از مهمترین و معروفترین روش‌های بهسازی حافظه است. مراحل انجام این روش عبارتند از:
1 - مرحله پیش‌خوانی : در این مرحله كتاب یا مطلب به صورت یك مطالعه اجمالی و مقدماتی مطالعه شود. از جمله موارد این مرحله، خواندن عنوان فصل‌ها، خواندن سطحی فصل، توجه به تصاویر، بخش‌های اصلی و فرعی و خلاصه فصل‌ها می‌باشد. هدف در این مرحله یافتن یك دید كلی نسبت به كتاب و ارتباط دادن بخش‌های مختلف كتاب با یكدیگر می‌باشد.
2 - مرحله سوال كردن: پس از مطالعه اجمالی موضوعات و نكات اصلی، به طرح سوال در مورد آنها بپردازید. این كار باعث افزایش دقت و تمركز فكر و سرعت و سهولت یادگیری می‌گردد.
3 - مرحله خواندن: در این مرحله به خواندن دقیق و كامل مطالب كتاب پرداخته، كه هدف فهمیدن كلیات و جزئیات مطالب و نیز پاسخگویی به سوالات مرحله قبل می‌باشد. در مرحله خواندن برای فهم بهتر مطالب می‌توان از كارهایی مثل یادداشت‌برداری، علامت‌گذاری و خلاصه‌نویسی بهره جست.
4 - مرحله تفكر: در این مرحله هنگام خواندن، ساختن سوال‌ها و ایجاد ارتباط بین دانسته‌های خود، درباره مطلب فكر كنید. در این مورد نیز مهمترین اصل همان بسط معنایی است. بسط معنایی ممكن است در مراحل پنجم و ششم نیز یعنی در مراحل از حفظ گفتنی و مرور كردن نقشی داشته باشد.
5 - مرحله از حفظ گفتنی: در این مرحله باید بدون مراجعه به كتاب و از حفظ به یادآوری مطالب خوانده شده پرداخته شود و بار دیگر به سوالاتی كه خود فرد طرح كرده بود پاسخ دهد. در اینجا باید مطالب آموخته شده را در قالب كلمات كرده، در غیر این‌صورت لازم است كه مجددا به خواندن مطالبی كه آموخته نشده پرداخته شود. مرحله از حفظ گفتنی در پایان هر بخش انجام می‌گیرد و وقتی بخش‌های یك فصل به اتمام رسید به مرحله بعد، یعنی مرور كردن یا آزمون وارد می‌شویم.
6 - مرحله مرور كردن: این مرحله، كه مرحله آزمون نیز می‌باشد، در پایان هر فصل انجام می‌گیرد. در اینجا به مرور موضوعات اصلی و نكات مهم و نیز ارتباط مفاهیم مختلف با یكدیگر پرداخته و در صورت برخورد با موضوعات مورد اشكال به متن اصلی یا مرجع مراجعه شود. یكی از راه‌های كمك به این مرحله پاسخگویی به سوالات و تمرینات پایان فصل است؛ اجرای این مرحله می‌تواند مقداری از اضطراب امتحان را كاهش دهد.
ب - روش دقیق خوانی
هدف از این مرحله این است كه مطالب كامل و دقیق درك شده و به‌صورتی سازمان یافته و منظم در حافظه نگهداری شود. برخی از فنون موجود كه می‌تواند به روش دقیق‌خوانی كمك كند عبارتند از:
1) تكنیك خلاصه‌برداری : به نوشتن عبارت، مفاهیم و موضوعات كلیدی متن پرداخته، به‌طوری كه در مرور مطالب، با نگاه كردن و خواندن خلاصه‌ها، همه مطالب خوانده شده را یادآوری كند. یك روش بسیار مطلوب این است كه از خلاصه‌ها نیز دوباره خلاصه‌برداری شود.
2) تكنیك سازماندهی مطالب: این تكنیك باعث افزایش درك و سرعت یادگیری و سهولت در بازیابی مطالب آموخته شده می‌شود. برای سازماندهی مطالب استخراج سه بخش از متن اصلی مورد مطالعه لازم است كه عبارتند از:
- موضوع اصلی: موضوعی كه تمامی مطالب را در بر می‌گیرد و بقیه مطالب حول و حوش آن می‌چرخد.
- نكته‌های اصلی: خطوط و اندیشه‌های اصلی و مهم هستند كه در مجموع، موضوع اصلی را می‌سازند و از صراحت بیشتری برخوردار است.
- نكات جزئی: اطلاعات جزئی‌تر هستند كه به‌صورت مثال‌ها، نمونه‌ها، عكس و تصویر اطلاعات واقعی مطرح می‌گردند.
3) تكنیك علامت‌گذاری در متن : در این تكنیك علامت‌هایی را بر روی متن اصلی انجام داده، از قبیل علامت‌گذاری به شكل‌های مختلف در متن، خط كشیدن زیر عبارات مهم، حاشیه‌نویسی و...، این موارد بسته به سلیقه‌های افراد متفاوت می‌باشد اما نكته مهمی كه در هر نوع علامت‌گذاری حائز اهمیت است این است كه، بهتر است همانند تكنیك سازماندهی، مطالب را در سه دسته مجزای موضوع اصلی، نكته اصلی و موارد جزئی قرار داده و آنها را با علامت‌های مختلف نشان دهید.
در كنار روش مطالعه عوامل محیطی نیز درمیزان یادگیری تاثیر دارد. یك محیط مناسب باعث توجه و تمركز بهتر و بیشتر می‌شود.
حذف عوامل مزاحم فكری
مواردی هست كه بخش عظیمی از وقت و فعالیت ذهنی را به خود مشغول می‌دارند كه هیچ رابطه‌ای با موضوع ندارند، موضوعاتی مانند: رفتار معلمان و استادان، افزایش شهریه و نوع رفت و آمد و... برخی از موضوعاتی هستند كه موقع مطالعه اگر به آنها فكر شود از كارایی مطالعه می‌كاهد. برخی حتی خیال‌پردازی‌هایشان را موقع مطالعه انجام می‌دهند كه به‌شدت فكر را آشفته كرده و تمركز را از بین می‌برد. توصیه كلی این است كه اگر نمی‌توانید ذهن خود را از افكار مختلف پاك كنید تا بر روی موضوع مورد مطالعه تمركز كنید، مطالعه را كنار بگذارید و زمانی مطالعه را شروع كنید كه سر حال، علاقه‌مند و متمركز هستید.
فراهم كردن محیط مناسب
محل و مكانی كه مطالعه در آنجا انجام می‌شود باید مناسب باشد. منظور از محل مناسب مكانی است كه آرام، ساكت و دور از عوامل مزاحم محیطی باشد، این باعث تمركز بهتر روی موضوع مطالعه می‌شود. بعضی افراد محل و زمانی را برای مطالعه انتخاب می‌كنند كه بسیار شلوغ و پر سروصداست و بعضی از افراد رختخواب را برای مطالعه انتخاب می‌كنند و توقع یادگیری سطح مطلوب را دارند، ولی از این حقیقت غافلند كه این محل‌ها بدترین محل برای مطالعه است.
چگونه ریاضی را یاد بگیریم؟ 
.gif)
.gif)
.gif)